De landschapschilder

U kent ze wel: Jacob van Ruysdael, Meyndert Hobbema en Jacob Maris: willekeurige meesters uit onze geschiedenis van de landschapschilderkunst. Ik vergeet natuurlijk Albert Cuyp, Rembrand, Jan Hendrik Weissenbruch, Mondriaan en nog vele anderen. Stuk voor stuk lieten zij ons het Hollandse landschap zien, met de nadruk op zien. Want we kennen het allemaal: weilanden, koeien, boerderijen en water, het is onze dagelijkse omgeving. Maar 'zien' vergt iets meer dan alleen de ogen er langs laten glijden, iets 'zien' betekent ook dat je er even bij stilstaat, er aandacht aan schenkt, er over nadenkt. En dat gaat nou eenmaal het best als je er de tijd voor neemt. Dus op een vrije zondagmiddag op de fiets de polder in! Daar ziet u zich gesteld voor het volgende probleem: zo op de fiets in de vrije natuur is er wel erg veel landschap om u heen. Het zou handig zijn als er iemand was die dat weidse uitzicht voor u van een kadertje zou voorzien, er een keuze uit zou maken. Dat kan! Bijvoorbeeld met een bezoek aan een museum. Daar hebben de schilders voor u een keuze gemaakt uit ons Hollandse landschap. Van tevoren staat al vast dat u geen haast heeft, niet door moet lopen om op tijd op een afspraak te zijn, maar u heeft de tijd! Alle tijd om het wipmolentje in Boskoop te zien. Op het schilderij van Weissenbruch staat hij in het licht van de zonsondergang. Een man op een paard en een hondje op het jaagpad en op het water een man die met een vaarboom (ook te gebruiken als polsstok) een platte schuit voortduwt. Het water in de vaart staat hoog, er drijven wat waterplanten en overal is natuur… Bijkomend voordeel van zo'n museumbezoek is dat u met het grootste gemak een kijkje kunt nemen in het verleden. Veel van de landschappen die u in het museum aantreft zijn van 'oude' meesters. Maar wat schildert een hedendaags landschapschilder? Een realist schildert snelwegen, nieuwbouwwijken en vliegtuigstrepen in de lucht. Het oude molentje staat op een industrieterrein en 'de natuur' bestaat uit een vies bosje waar je de hond uit kan laten. Maar natuurlijk ben je als schilder, als kunstenaar, vrij om dingen wel of niet te schilderen. Je kan je uitzicht zo inkaderen dat de fabrieksschoorsteen net buiten het beeld valt en weinigen zullen het je kwalijk nemen als je jouw koe niet voorziet van een geel oormerk. Maar we moeten ook weer niet overdrijven, ook de oude meesters zorgden er voor dat er in hun landschappen mensen liepen, treinen reden en molens draaiden. Want eigenlijk hoort de mens ook in de natuur thuis. Vroeger woonden we er in en aten we het, nu recreëren wij er en poept de hond er in. Vroeger schilderde een schilder met verf, op een doek. Soms werd het doek vervangen door een paneel, de verf door een potlood en soms werden zelfs de kwasten vervangen door een camera. Maar welk materiaal of medium de schilder ook gebruikte, het doel bleef de kijker iets te laten 'zien'. In 2003 verzon ik de 'polderwachter'; een wandelend kunstwerk in ons landschap. Hij schildert voor u een modern landschapsportret; niet met verf op een doek, maar met woorden in uw hoofd. Tijdens een wandeling door de polder voelt, ruikt en ziet u een levend schilderij. Met verhalen bij alles wat we tegenkomen wordt uw 'beeld' van de polder opnieuw gekleurd. De verhalen over gevaarlijk landschap (poema's, wilde katten en muskusratten), eetbaar landschap (koeien, kruiden en waterkonijnen) en gecultiveerd landschap (veenplassen, weilanden en 'nieuwe natuur') zetten uw alledaagse omgeving in een ander licht, in een ander perspectief. En met het bijgeleverde kijkkader kunt u zelfs in de weidse polder uw gezichtsveld terugbrengen tot het vertrouwde beeld op uw tv-scherm. Kortom: ga eens mee met de polderwachter als uw gids in het springlevende openluchtmuseum Holland!